W poprzednim wpisie pokrótce wyjaśniałam na czym polega zgoda na rozpowszechnianie wizerunku i wskazałam podstawowe definicje, tj. rozpowszechniania i wizerunku. Jednak czy każde udostępnianie wizerunku bez zgody osoby na nim przedstawionej jest bezprawne? Oczywiście nie, gdyż od każdej reguły są wyjątki.
 |
1. Pojęcie bezprawności naruszania wizerunku.
Zanim wskażę sytuacje wyłączające bezprawność rozpowszechniania wizerunku, należy wyjaśnić czym ta bezprawność jest. Najprościej rzecz ujmując - to takie działanie, które narusza porządek prawny (konkretny przepis kodeksu lub ustawy) albo jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (obiektywnymi zasadami panującymi w danym czasie w danym miejscu).
2. Zgoda osoby przedstawionej na wizerunku.
Wspomniałam o tym w poprzednim artykule, więc tylko pokrótce przypomnę, że zezwolenie na rozpowszechnienie wizerunku nie musi być wyrażone na piśmie, jednak najbezpieczniej je w taki sposób uzyskać/wyrazić. Zgoda musi być niewątpliwa, tj. musi zawierać kto konkretnie będzie wizerunek rozpowszechniał, w jakim czasie i miejscu, z jakimi innymi wizerunkami czy jakim komentarzem zostanie opatrzone zdjęcie. Pamiętaj, że to na osobie, która wizerunek rozpowszechnia, ciąży obowiązek udowodnienia, że uzyskała stosowną zgodę.
3. Zapłata za pozowanie.
Zapłata za pozowanie stanowi niejako rekompensatę za rozpowszechnianie wizerunku. W takim wypadku nie jest konieczne uzyskiwanie odrębnej zgody. Jednak udostępnianie zdjęć, za które osoba przedstawiona na nich otrzymała zapłatę, nie może naruszać jej dóbr osobistych. Nie można na przykład umieszczać zdjęcia z dopiskiem „uwaga – morderca”. Takie rozpowszechnianie jest nielegalne, nawet jeżeli osoba przedstawiona otrzymała wynagrodzenie.
Jeśli chodzi o zapłatę za pozowanie, należy szczególnie uważać przy zawieraniu umów z fotografem w przypadku uwieczniania przez niego ślubów/urodzin czy innych uroczystości rodzinnych. Może być tak, że fotograf zaproponuje niższą cenę za usługi, jeżeli będzie mógł zamieścić zdjęcia na swojej stronie internetowej albo serwisie społecznościowym. W takiej sytuacji wycofanie zgody na rozpowszechnianie zdjęć może spotkać się ze sprzeciwem, a sądy mogą uznać, że zapłata za pozowanie przyjęła formę upustu w cenie sesji fotograficznej.
4. Ochrona interesu społecznego.
W systemie prawnym nie ma definicji interesu społecznego, jednak trzeba to rozumieć jako poświęcenie dobra jednostki, dla interesu większej grupy lub całego społeczeństwa. Szerzej wspomnę o tym poniżej.
Do tej grupy należy także rozpowszechnianie wizerunku osób zaginionych. Chroni to szeroko rozumiany interes prawny zaginionego, w przypadku gdy zaginioną osobą jest dziecko albo osoba chora. Pomaga rodzinie i znajomych znaleźć bliską osobę, więc chroniony jest też interes większej grupy społecznej.
5. Rozpowszechnianie wizerunku osób powszechnie znanych.
Można rozpowszechniać wizerunek osób powszechnie znanych, pod warunkiem, że został on wykonany w związku z pełnieniem przez tę osobę funkcji publicznych, w szczególności społecznych, politycznych, zawodowych. Osoba powszechnie znana nie musi oznaczać osoby, która jest rozpoznawalna przez cały kraj (Prezydent Rzeczypospolitej, znana aktorka filmowa itp.). Może to być osoba znana lokalnie, np. wójt gminy, działacz społeczny w danym mieście). Pamiętaj, że to wyłączenie obejmuje wizerunki dotyczące życia publicznego tych osób, więc robienie ulubionemu aktorowi zdjęcia w sytuacji życia codziennego i rozpowszechnianie tej fotografii jest niedozwolone.
6. Rozpowszechnianie wizerunku osoby, stanowiącej szczegół całości.
Zgodnie z prawem można rozpowszechniać wizerunek osoby stanowiącej szczegół całości, przez co należy rozumieć krajobraz, zgromadzenie – każda większa grupa osób, impreza publiczna – wydarzenie dostępne dla niezamkniętej grupy osób. Sporządzenie i rozpowszechnianie wizerunku nie wymaga zgody, jeżeli osoba przedstawiona jest jedynie dodatkowym elementem całości, a ewentualne usunięcie czyjegoś wizerunku nie wpłynie na całościowy charakter i odbiór zdjęcia.
7. Wizerunek uczestników postępowania sądowego i przygotowawczego.
Kwestię rozpowszechniania wizerunku uczestników postępowania sądowego reguluje art. 13 ust. 2 ustawy prawo prasowe. Zgodnie z nim nie wolno publikować w prasie wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze albo sądowe, pokrzywdzonych, poszkodowanych oraz świadków, chyba że te osoby same wyrażą na to zgodę. Ten zakaz dotyczy także osób powszechnie znanych.
Dozwolone jest publikowanie wizerunku sędziego, prokuratora, obrońców i pełnomocników stron. Ponieważ o nich wyżej wspominany przepis nie wspomina. Jeżeli zaś chodzi o rejestrowanie wizerunku publiczności znajdującej się na sali rozpraw – brak tutaj jednoznacznego stanowiska. Jednak mając na uwadze, że sala rozpraw to miejsce publiczne – w przypadku gdy na publiczności znajduje się kilkanaście osób, można rozpowszechniać wizerunki tych osób jako stanowiących szczegół większej całości.
Inną sytuacją jest stosowanie tzw. „listu gończego”. Wydaje go sąd lub prokurator wobec oskarżonego, w stosunku do którego wydano postanowienie o tymczasowym albo wobec podejrzanego, w stosunku do którego nie wydano takiego postanowienia. W każdym przypadku musi zostać uwiarygodnione, że taka osoba ukrywa się (tzn. wie, że jest poszukiwana przez organy ścigania, a mimo to nie stawia się na wezwania). Taki list może być rozpowszechniony w prasie, telewizji, Internecie.
Można również rozpowszechniać wizerunek ze względu na ważny interes społeczny – art. 13 ust. 3 prawa prasowego, co ma szersze znaczenie niż list gończy (wydawany tylko w przypadku ukrywania się danej osoby). Takim interesem społecznym będzie publikacja wizerunku oskarżonego, w celu zapobiegnięcia dalszej działalności przestępczej (np. seryjny zabójca, lub jeżeli publikacja może spowodować, że zostaną ujawnione inne, dotychczas nieznane informacje o działaniach oskarżonego (np. osoba działająca w ramach piramidy finansowej). Jednak co ważne – na taką publikację musi zezwolić sąd lub prokurator. Nie może to być niczyją samowolną decyzją.
Specjalnie nie poruszałam tutaj kwestii zamieszczania wizerunku małoletniego dziecka przez jego rodziców oraz wizerunku osób zmarłych. Są to tematy wbrew pozorom bardzo skomplikowane, którym poświęcę więcej uwagi w kolejnych artykułach.
aplikant radcowski – Natalia Indyka
0 komentarze: