Od lat w Internecie popularne są różne serwisy społecznościowe, które pozwalają na swobodne zamieszczanie zdjęć. Na początku działo się tak na „NaszejKlasie”, potem (i do chwili obecnej) na Facebooku, a teraz modny stał się Instagram, Snapchat, Discord. Co więcej, na niektórych stronach jest możliwość oznaczania osób przedstawionych na zdjęciu, co od razu odsyła do profilu danej osoby.
Mało kto wie, że do opublikowania zdjęcia potrzebna jest zgoda każdej z osób na nim przedstawionej. Nie zdają sobie z tego sprawy osoby publikujące zdjęcia, jak i same osoby przedstawione na nich. Co zatem możesz zrobić w przypadku, gdy ktoś opublikował Twoje zdjęcie bez Twojej zgody albo przekroczył jej zakres? Zanim odpowiem na te pytania, muszę wyjaśnić dwa podstawowe pojęcia – wizerunek i rozpowszechnianie.
 |
Czym jest wizerunek?
Wizerunek to dobro osobiste, wymienione w art. 23 kodeksu cywilnego. Jest to bardzo ważne, ponieważ dzięki temu wizerunek jest prawnie chroniony. Jednak sama ustawa nie precyzuje, co zaliczamy do wizerunku.
Definicji jest wiele, jednak chyba najtrafniej ująć wizerunek jako „konkretyzację wyglądu człowieka” (pogląd stworzony na postawie definicji T. Grzeszak, J. Barty, R. Markiewicza). Natomiast wygląd fizyczny człowieka to zespół cech, które go indywidualizują i pozwalają na identyfikację spośród innych ludzi. Nie chodzi tutaj tylko o anatomię – kolor oczu, kształt twarzy, nos, sylwetkę, ale także o elementy ubioru, fryzurę, która jest trwale i nierozerwalnie związana z daną osobą (chyba kojarzysz charakterystyczną fryzurę Elvisa Presleya, charakterystyczny wąsik i melonik Charliego Chaplina, czarny golf i jeansy noszone przez Steve’a Jobs’a).
Wizerunek to uwiecznienie takiego wyglądu fizycznego człowieka, utrwalenie go w takiej formie, że można rozpoznać daną osobę. Mowa tutaj o zdjęciu, portrecie, rzeźbie. O czymś, co można wprowadzić do obrotu gospodarczego, co można rozpowszechniać.
Czym jest rozpowszechnianie wizerunku?
Rozpowszechnianie to udostępnienie wizerunku danej osoby nieokreślonemu i szerszemu gronu odbiorców za pomocą dowolnego środka przekazu: gazeta, film, telewizja. Również zamieszczenie zdjęcia w Internecie stanowi rozpowszechnianie, poprzez m. in. umieszczenie tzw. głębokiego linkowania, czyli takiego, który umożliwia użytkownikom portalu bezpośrednie otwarcie strony. Można go zastosować wewnątrz tej samej strony „www” jak i odsyłać do innych stron. Tak uznał Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 2004 r. (I ACa 564/04).
Publikacja zdjęcia na Facebooku również jest rozpowszechnianiem wizerunku, nawet jeżeli osoba umieszczająca zdjęcie ma kilku znajomych i zamknięty profil. Wynika to stąd, że nawet jeżeli do zdjęcia ma dostęp kilka osób, to mogą one je pokazać nieograniczonej liczbie odbiorców, mogą też zdjęcie zapisać i następnie umieścić w innym serwisie.
Zgoda osoby przedstawionej na wizerunku.
Rozpowszechnianie czyjegoś wizerunku przeważnie (chociaż nie zawsze, ale o tym w następnym artykule) wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. Może być ono wyrażone w każdej formie – pisemnej, ustnej, w postaci wiadomości SMS czy na komunikatorze Messenger albo innym.
Zgoda musi dotyczyć konkretnego sposobu rozpowszechniania. Na przykład – jeśli wyraziłeś zgodę na publikację zdjęcia z Twoim wizerunkiem na Facebooku, a ktoś umieszcza je również na Instagramie, to w drugim przypadku działa bezprawnie.
Zezwolenie może być cofnięte w każdym czasie do momentu, w której odwołanie stanie się bezprzedmiotowe. Najczęściej dzieje się to w sytuacji, gdy wizerunek został już upubliczniony. Jednak w mojej ocenie są sytuacje, gdy ze względu na kontekst i sposób rozpowszechnienia, możliwość wycofania zgody będzie trwała przez cały czas rozpowszechniania zdjęcia. Szczególnie dotyczy to umieszczenia fotografii w formie cyfrowej w serwisie społecznościowym – usunięcie zdjęcia nie ponosi ze sobą żadnych kosztów i nakładów finansowych, nie wpływa w znaczący sposób na wygląd profilu osoby, która zdjęcie umieściła.
Czego możesz się domagać za bezprawne udostępnianie Twojego zdjęcia na Facebooku?
Jeżeli napisanie do osoby umieszczającej zdjęcie i prośba usunięcie Twojego wizerunku nie podziała, możesz skorzystać z opcji zgłoszenia zdjęcia do moderatorów serwisu. W zgłoszeniu powinieneś wskazać na nadużycie, którym w tym przypadku będzie opublikowanie zdjęcia bez Twojej zgody, wówczas serwis najpewniej usunie zgłoszone zdjęcie. Jeżeli to nie podziała, możesz pisemnie zwrócić się do osoby publikującej z poniżej zamieszczonymi żądaniami, a jeżeli to nie pomoże, złożyć pozew do sądu, wskazując na naruszenie Twojego dobra osobistego, jakim jest wizerunek, ewentualnie zgłosić naruszenie Twoich danych osobowych.
W pozwie możesz żądać:
1) usunięcia skutków naruszenia:
może nastąpić to na wiele sposobów - kodeks cywilny nie wymienia tutaj zamkniętego katalogu. Może to polegać po prostu na usunięciu zdjęcia z Facebooka, może też być to połączone z przeprosinami za opublikowanie zdjęcia bez zgody lub zdjęcia w Twoim odczuciu ośmieszającego Ciebie. Jeżeli sprawa zostanie skierowana na drogę sądową, to można żądać opublikowania wyroku lub ugody zawartej przed Sądem.
2) zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty określonej sumy na wskazany cel społeczny:
ma ono za zadanie wynagrodzić szkodę niemajątkową, która powstała poprzez naruszenie dobra osobistego. Obok roszczenia o zadośćuczynienie pieniężne można również żądać zapłaty na wskazany cel społeczny. Dawniej głównym „celem społecznym” było PCK, ale obecnie istnieje większa dowolność i różnorodność wskazywanych instytucji (np. dom opieki społecznej, schronisko dla zwierząt). Sąd orzekając o wysokości zadośćuczynienia, bierze pod uwagę rozmiar doznanej krzywdy oraz możliwości finansowe osoby publikującej zdjęcie.
3) naprawienie szkody:
jeżeli na skutek opublikowania zdjęcia została wyrządzona Tobie szkoda majątkowa, to możesz żądać jej naprawienia. Jest to jednak bardzo trudne do wykazania, jeżeli chodzi o ukazanie Twojego wizerunku. Głównie jednak polega na oszacowaniu szkody poprzez obliczenie zysku, jaki ktoś osiągnął albo Ty byś osiągnął za odpłatne rozpowszechnienie Twojego wizerunku.
Na marginesie wspomnę, że rozpowszechnianie czyjegoś wizerunku z odnośnikiem w postaci imienia i nazwiska osoby przedstawionej, który to odnośnik bezpośrednio przenosi na profil osoby przedstawionej na zdjęciu, stanowi naruszenie danych osobowych (wyrok NSA z 18 listopada 2009 r. o sygn. akt I OSK 667/09).
aplikant radcowski - Natalia Indyka
0 komentarze: