Jak zachować się w sądzie?

Zapewne zbliżająca się rozprawa w sądzie dla wielu osób, zwłaszcza tych, które dotychczas w sądzie nie były, jest powodem do niepokoju. Jeżeli jesteś w takiej sytuacji, być może zastanawiasz się jak masz się prawidłowo zachować, jak zwracać się do sędziego, do innych uczestników rozprawy, jak się ubrać? Na te i inne pytania odpowiedź znajdziesz w tym poście. Krok po kroku zostaniesz poprowadzony od drzwi wejściowych sądu aż do sali rozpraw.

Krok 1: kontrola i szatnia 

Wejście do każdego sądu poprzedzone jest kontrolą, która polega na weryfikacji, czy nie masz przy sobie niedozwolonych przedmiotów i czy nie znajdujesz się pod wpływem alkoholu bądź środków odurzających. Wśród przedmiotów, których nie możesz przy sobie mieć można wymienić między innymi: ostre przedmioty typu nożyczki, gaz, szklane butelki, alkohol. Gdy będziesz miał przy sobie niedozwolony przedmiot, może on zostać przez ochronę na czas pobytu w sądzie odebrany. Jeżeli zaś będziesz pod wpływem alkoholu lub innych środków możesz zostać do sądu niewpuszczony.

Gdy już przejdziesz pomyślnie kontrolę, udaj się do szatni, aby zostawić w niej odzież wierzchnią (jeżeli takową posiadasz). Często na drzwiach sali rozpraw znajduje się uwaga o konieczności skorzystania z szatni.

Krok 2: znalezienie sali rozpraw

Następnie czeka Cię odnalezienie właściwej sali, w której odbędzie się rozprawa. Jej numer znajdziesz na wezwaniu/zawiadomieniu, które otrzymałeś z Sądu. Nie musisz go przy sobie mieć,  ale ważne, żebyś zapamiętał bądź zapisał sobie numer sali rozpraw. Gdy nie wiesz, gdzie dana sala się znajduje, zapytaj ochroniarza, który najpewniej bez problemu udzieli takiej informacji.

Uwaga! Wezwanie na rozprawę a zawiadomienie o niej to dwie różne kwestie.
Wezwanie dotyczy stawiennictwa obowiązkowego, natomiast w zawiadomieniu zawarta jest informacja kiedy odbędzie się rozprawa bądź posiedzenie. Gdy otrzymasz zawiadomienie, Twoje stawiennictwo na rozprawie/posiedzeniu nie jest obowiązkowe, zaś w przypadku otrzymania wezwania koniecznie musisz stawić się w sądzie (z pewnym wyjątkami, na przykład w sytuacji choroby).

Krok 3: oczekiwanie na rozprawę

Kiedy już dotrzesz przed salę rozpraw, upewnij się, czy w dalszym ciągu jest to właściwa sala, czy numer, który podano Ci w wezwaniu/zawiadomieniu nie uległ zmianie (czasami tak się zdarza). Możesz to zobaczyć na drzwiach sali rozpraw bądź na tablecie znajdującym się na ścianie obok drzwi, bądź wreszcie na telewizorze znajdującym się nad drzwiami (o ile taki jest).

Kiedy upewniłeś się, że znajdujesz się przed właściwą salą, musisz uzbroić się w cierpliwość i oczekiwać na wywołanie sprawy przez protokolanta albo przez system głośnomówiący.

Przygotuj również swój dowód tożsamości, ponieważ przewodniczący składu sędziowskiego może poprosić Cię o jego okazanie.

Pamiętaj, aby przyjść na rozprawę ze stosownym wyprzedzeniem, tak, aby się na nią nie spóźnić i zdążyć spokojnie wykonać czynności, o których mowa powyżej. Może zdarzyć się tak, że rozprawa rozpocznie się z opóźnieniem, wtedy pozostaje Ci cierpliwie czekać.

Gdyby jednak zdarzyło się, że z różnych przyczyn nie zdążysz na czas, to zadzwoń do sądu, a dokładnie do sekretariatu właściwego wydziału, który jest wskazany w wezwaniu/zawiadomieniu i poinformuj, że jesteś w drodze.

Krok 4: wejście na salę rozpraw

Kiedy sprawa zostanie już wywołana, a Ty wejdziesz na salę rozpraw, powiedz „dzień dobry” i zajmij miejsce. Jeżeli jesteś powodem, wnioskodawcą (w postępowaniu cywilnym) bądź oskarżycielem posiłkowym (w postępowaniu karnym) Twoje miejsce znajdować się będzie najczęściej po prawej stronie stołu sędziowskiego (patrząc z perspektywy sędziów). Jeżeli jesteś pozwanym, uczestnikiem postępowania (w postępowaniu cywilnym), obwinionym (w postępowaniu o wykroczenie) bądź oskarżonym (w postępowaniu karnym), Twoje miejsce znajdować się będzie zazwyczaj po lewej stronie stołu sędziowskiego.

Natomiast jeżeli jesteś świadkiem, to w zależności od zwyczajów panujących w danym sądzie po wywołaniu sprawy wchodzisz razem ze stronami albo zostajesz na korytarzu i cierpliwie oczekujesz przed salą rozpraw aż zostaniesz poproszony o wejście na nią. 

Po wejściu na salę rozpraw, jeżeli jesteś świadkiem, Sąd poprosi Cię abyś zajął miejsce przy barierce, a następnie zwróci się do Ciebie o okazanie dowodu tożsamości, po czym odbierze od Ciebie dane personalne, a po ich odebraniu pouczy Cię o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań (artykuł 233 Kodeksu karnego: „kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”). Następnie rozpoczniesz składanie zeznań, odpowiadając na pytania zadawane przez Sąd i strony postępowania.

Uwaga do świadków:  jeżeli w czasie trwania rozprawy masz do załatwienia jakąś pilną sprawę prywatną bądź zawodową, możesz grzecznie poprosić Sąd o przesłuchanie Cię w pierwszej kolejności. Niejednokrotnie zdarza się, że Sąd przychyla się do takiej prośby. 

Krok 5: składanie zeznań

Składając zeznania, osoba przesłuchiwana ma obowiązek odpowiadania na pytania zadawane jej przez Sąd bądź strony postępowania. Należy pamiętać, aby zawsze mówić prawdę, natomiast w przypadku, gdy o danej okoliczności nie wiesz bądź o niej nie pamiętasz, to wyraźnie odpowiedz „nie wiem” bądź „nie pamiętam”.

Odpowiadając na pytania, niezależnie od tego, kto dane pytanie zadał, zawsze odpowiedź kieruj do Sądu, na przykład poprzez wyrażenia „Wysoki Sądzie”, „Proszę Wysokiego Sądu” (unikaj stwierdzeń typu „Proszę pana/pani”, „panie/pani sędzio”).

Jeżeli jesteś stroną postępowania, masz prawo zadawania pytań świadkom. Pamiętaj jednak o tym, że Sąd ma prawo je uchylić (artykuł 155 Kodeksu postępowania cywilnego, artykuł 370 Kodeksu postępowania karnego). Dlatego pytaj przede wszystkim o fakty (a nie o domysły czy opinię świadka), jak również nie sugeruj zadawanym pytaniem treści odpowiedzi.

Gdy jesteś świadkiem i skończysz składanie zeznań, co do zasady możesz bądź pozostać na sali rozpraw, o ile Sąd się temu nie sprzeciwi (uznając, że świadek może być jeszcze uzupełniająco przesłuchiwany i nie może być obecny przy składaniu zeznań przez innych świadków) bądź też ją opuścić. Pamiętaj jednak, że gmach sądu możesz opuścić tylko wtedy, kiedy otrzymasz wyraźne pozwolenie przewodniczącego składu sędziowskiego.

Uwaga do świadków: świadkowie, którzy jeszcze nie byli przesłuchiwani, nie mogą być obecni na sali przy przesłuchaniu innych świadków (z wyjątkiem pokrzywdzonego w postępowaniu karnym – artykuł 384 Kodeksu postępowania karnego).

Krok 6: zachowanie odpowiedniej postawy

Zwracając się do Sądu, niezależnie od roli, którą pełnisz, pamiętaj o przybraniu pozycji stojącej. Również, gdy to Sąd zwraca się do Ciebie,  powinieneś wstać.

Pamiętaj także o tym, żeby zwracać się bezpośrednio do Sądu. Nawet na  pytania zadawane przez pełnomocników, odpowiedź kieruj do Sądu.

Zabierając głos, staraj się mówić głośno i wyraźnie, a także – gdy rozprawa jest nagrywana – kieruj wypowiedzi do mikrofonu. Nie mów za szybko – protokolant musi Twoją wypowiedź zdążyć zapisać w protokole rozprawy.

Uwaga do osób będących stronami postępowania! 
Postawa stojąca nie jest konieczna w przypadku zadawania pytań świadkom bądź przeciwnikowi procesowemu podczas jego przesłuchiwania – pytania można bowiem zadawać w pozycji siedzącej, ponieważ postawa stojąca obowiązuje jedynie przy zwracaniu się do Sądu, a nie do świadków i stron.

Warto wiedzieć, że podczas odczytywania przez Sąd treści wyroku należy zachować postawę stojącą (co jest związane z powagą wyroku oraz z tym, iż wyrok jest ogłaszany „w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej”), natomiast podczas odczytywania przez Sąd innych orzeczeń (na przykład postanowień) należy przyjąć pozycję siedzącą (nie mają one bowiem takiej powagi jak wyrok i nie są one wydawane „w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej”, ponieważ taką moc, zgodnie
z Konstytucją RP mają tylko wyroki).

Konsekwencje niewłaściwego zachowania się w sądzie

Za niewłaściwe zachowanie się w sądzie może grozić kara porządkowa. Kary będą jednak nakładane wyłącznie „w razie naruszenia powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych albo ubliżenia sądowi, innemu organowi państwowemu lub osobom biorącym udział w sprawie” (artykuł 49 ustawy o ustroju sądów powszechnych). Nie masz się czego obawiać, jeżeli nie wiesz jaką postawę przybrać. Kara jest bowiem nakładana w przypadku ciężkich naruszeń, takich jak na przykład: wulgarne wypowiedzi czy pozostawanie pod wpływem alkoholu.

Będąc w sądzie, należy również pamiętać o tym, żeby nie żuć gumy oraz właściwie się ubrać.

Jak zatem ubrać się do sądu?

Odnośnie ubioru, pamiętaj, aby był on schludny i licował z powagą Sądu. 

I choć garnitur z krawatem czy garsonka nie są obowiązkowe, to zadbaj o to, by Twój ubiór był dość formalny i klasyczny. Postaraj się, by Twoja odzież była w neutralnych, stonowanych kolorach (te kolory zawsze się sprawdzą: granatowy, czarny, szary, beżowy i biały) bez dodatków w postaci cekinów, brokatu, wyciętych dziur.
Dresy, bluzy sportowe, legginsy, klapki, krótkie spodenki, bluzki na ramiączkach, duże dekolty, bardzo wysokie szpilki, mocny makijaż, krzykliwe kolory też nie są dobrym wyborem. Unikaj ich zatem.
Warto postawić na eleganckie spodnie i wyprasowaną koszulę. Możesz też założyć marynarkę. W ostateczności możesz założyć spodnie dżinsowe wraz z koszulą. W przypadku kobiet - jeżeli chcesz do sądu przyjść w sukience lub spódnicy, zadbaj o jej odpowiednią długość (długość mini nie jest najlepszym pomysłem).

Stosując się do powyższych wskazówek, wywrzesz dobre wrażenie i sam też będziesz czuł się dużo pewniej.

Powyższe kroki z pewnością pomogą Ci odnaleźć się w sądzie i zachować odpowiednią postawę. Miej na uwadze, że sędziowie z reguły są wyrozumiali dla osób uczestniczących w rozprawie, pouczając je, co należy robić i zachowując się wobec nich uprzejmie. Wezwanie do sądu nie powinno być zatem powodem do nadmiernego stresu.

Autorzy artykułu: 
Izabela Kwiatkowska - aplikant adwokacki 
Krzysztof Leonowicz - aplikant radcowski

           

Podobne Na wokandzie przygotowanie się do sądu sala rozpraw savoir vivre w sądzie sąd składanie zeznań ubiór wyróżniony zachowanie

Udostępnij